Versterken taalvaardigheid

Kennisdossier 2016 – 2020

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Suspendisse varius enim in eros elementum tristique. Duis cursus, mi quis viverra ornare, eros dolor interdum nulla, ut commodo diam libero vitae erat.

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Suspendisse varius enim in eros elementum tristique. Duis cursus, mi quis viverra ornare, eros dolor interdum nulla, ut commodo diam libero vitae erat. Aenean faucibus nibh et justo cursus id rutrum lorem imperdiet. Nunc ut sem vitae risus tristique posuere.

Versterken
taalvaardigheid

Kennisdossier 2016 – 2020

Met trots presenteren we het kennisdossier Versterken taalvaardigheid. 

We nemen je in dit kennisdossier graag mee langs alle activiteiten, producten en bijeenkomsten van de afgelopen vijf jaar. Wat waren de hoogtepunten? Hoe borgen we de thema’s? En met welke blik kijken we naar de toekomst nu het project tot zijn einde komt? 

We wensen je veel leesplezier!

Voorwoord

Een taalvaardig(er) Brabant, dat is ons doel!

Meer dan 10% van de Brabanders kan niet (goed) lezen of schrijven. Terwijl dit essentiële basisvaardigheden zijn om volwaardig deel te kunnen nemen aan de samenleving.


De afgelopen vijf jaar hebben we met het project Versterken taalvaardigheid een mooie bijdrage geleverd aan het taalvaardiger maken van de Brabantse burger. Dit deden we in samenwerking met de lokale en regionale (digi)taalnetwerken. We richtten ons hierbij specifiek op drie groepen: werkgevers, nieuwe Brabanders en taalzwakke jongeren.  


In dit kennisdossier kun je zien wat wij in 2020 en de voorgaande jaren samen met onze partners hebben ondernomen om Brabant taalvaardiger te maken. We benoemen de hoogtepunten van de afgelopen jaren en kijken naar de impact van onze activiteiten. Tot slot kijken we naar de toekomst en de borging van alles wat de afgelopen jaren is opgebouwd. Het project Versterken taalvaardigheid komt tot zijn einde, maar dat wil niet zeggen dat de klus geklaard is. Er is nog steeds werk aan de winkel!


Yvonne van den Berg

Projectleider Versterken taalvaardigheid

HOOFDSTUK 1

Taal op het werk

Saskia von der Fuhr
adviseur onderzoek bij Cubiss

Trends en ontwikkelingen

Aan de hand van deskresearch zijn relevante trends en ontwikkelingen in kaart gebracht rondom Taal op het werk. Saskia von der Fuhr, adviseur onderzoek bij Cubiss: “Meer dan de helft van de laaggeletterden heeft een baan en de gevolgen en risico’s van laaggeletterdheid op de werkvloer kunnen groot zijn. Denk aan meer zware ongevallen in de procesindustrie, een hoger ziekteverzuim en lagere productiviteit.

Het is dan ook van belang dat werkgevers zich bewust moeten zijn van (de gevolgen van) laaggeletterdheid in hun bedrijf. De in 2015 ingezette ontwikkeling om de werkgever actief te betrekken bij het bereiken van laaggeletterden en het bestrijden van laaggeletterdheid, zet zich gelukkig voort in het actuele vervolgbeleid ‘Tel mee met Taal 2020-2024’.”

Lees de algemene inleiding en bekijk de trends en ontwikkelingen van Taal op het werk.

Break to next page after this element (Switch to PDF view)

Interview Moon Fung Fong

Cubiss heeft thema ‘Taal’ bij werkgevers op de kaart gezet

De afgelopen 5 jaar heeft Cubiss zich onder andere ingezet om werkgevers in Brabant bewust te maken van een vaak onzichtbaar probleem: laaggeletterdheid op de werkvloer. “We hebben circa 3.000 werknemers bij 100 werkgevers bereikt”, zegt Moon Fung Fong, adviseur bij Cubiss, “maar we zijn nog lang niet klaar. Nu moet iedereen doorpakken. Zoveel mogelijk werkgevers moeten inzicht krijgen in de problematiek, hun rol hierin en wat zij zelf kunnen doen.”

“We hebben circa 3.000 werknemers bij 100 werkgevers bereikt”

Moon Fung Fong - adviseur bij Cubiss

Hoe staat het ervoor in Noord-Brabant?

De cijfers in Noord-Brabant liegen er niet om: 170.000 inwoners zijn laaggeletterd en 57% van hen heeft een baan. Meer dan de helft hiervan is van Nederlandse afkomst. Werknemers met een laag taalniveau zijn vooral werkzaam in sectoren waar veel werk is voor mensen met een laag opleidingsniveau zoals zorg & welzijn, bouw, energie & industrie en handel & horeca. Onvoldoende taalvaardigheid draagt bij aan miscommunicatie, fouten in het werkproces, (sociale) isolatie, een lagere productiviteit, veiligheidsproblemen en meer verzuim. Een aanzienlijke kostenpost, zowel voor bedrijven als voor de samenleving. Moon Fung: “Het is dus van essentieel belang dat er aandacht is voor taal op het werk en de mogelijkheden die werkgevers tot hun beschikking hebben.” Om werkgevers hiervan bewust te maken, maakte Cubiss dit filmpje.

“Taalvaardigheid is vaak net zo onzichtbaar als financiële problematiek van medewerkers. Schaamte speelt een grote rol, het is daarmee nog steeds een taboe om over te praten. Tevens zie je dat het vaak onderdeel is van multi-problematiek”

Inge Dilven, Projectmanager Betekenisvol werk bij Vebego International.  

Steeds meer aandacht

Cubiss heeft het thema Taal op de werkvloer op de kaart gezet en loopt landelijk voorop. Er is steeds meer aandacht voor het onderwerp. Het landelijke actieprogramma Tel mee met Taal kreeg een vervolgaanpak voor 2020-2024. Zij ondersteunen gemeenten en bieden subsidiemogelijkheden voor werkgevers die aan de slag willen met taalscholing op de werkvloer, onderzoek of experimenten. “Je ziet dat steeds meer gemeenten en samenwerkingspartners het oppakken. We hebben mooie instrumenten die andere organisaties kunnen inzetten zoals de webinar of quickscan“, vertelt Moon Fung trots.

“Investeren in taal verdient zich snel terug. Het leidt tot minder fouten, veiliger werken, een hogere productiviteit en minder ziekteverzuim. Als ieder bedrijf hierop inzet, helpen we dit probleem de wereld uit.” 

Rob Bogman, regiomanager bij VNO-NCW Brabant Zeeland

Magazine Taal op het werk

In het digitaal magazine Taal op het werk voor werkgevers delen onder andere Bosch, Vebego en ziekenhuis Bernhoven hun tips en ervaringen. Moon Fung: “Het is jammer dat vanwege corona veel trainingen niet door konden gaan, zoals de Awarenesstrainingen die we bij Bosch wilden geven. Of de workshop ‘Hoe bespreek je laaggeletterdheid met jouw collega?’ voor ploegleiders. Het was een mooie blauwdruk geweest van de totaalaanpak.“ Dankzij het magazine kunnen werkgevers nu zelf aan de slag. Moon Fung: “We hopen met dit magazine werkgevers te inspireren om structureel aandacht aan taal op het werk te besteden.” 

"Leren voor taal is een belangrijke stap naar een betere plek in de samenleving", zegt Maurice de Greef, gastdocent en Leerstoelhouder van de UNESCO Leerstoel Volwasseneducatie aan de Vrije Universiteit Brussel.

Maurice de Greef, gastdocent en Leerstoelhouder van de UNESCO Leerstoel Volwasseneducatie aan de Vrije Universiteit Brussel

Quickscan 

Moon Fung: “Ik adviseer bedrijven om te starten met de Quickscan Taalvaardigheid op de werkvloer, die we samen met het Leerwerkloket ontwikkelden. Deze scan geeft snel en eenvoudig inzicht in het taal- en digitaal niveau van medewerkers. Het is een goede tool voor HR-managers en teamleiders die leidinggeven aan veelal lager opgeleide medewerkers. En snel: het invullen van de quickscan duurt slechts 3 minuten.”

Webinar Werk en Taal 

Dankzij het Webinar Werk en Taal kunnen werkgevers de eerste stappen zetten in het verbeteren van de taal (-en digitale) vaardigheden van hun personeel. Moon Fung: “In een twintigtal minuten nemen we werkgevers, managers en teamleiders mee in de wereld van laaggeletterdheid. Zij krijgen antwoord op vragen als: Waarom is taal belangrijk voor werkgever én werknemer? Hoe herken je laaggeletterdheid bij je medewerkers? Wat kun jij doen?” Moon Fung is trots op het webinar: “Er waren al wel trainingen voor bijvoorbeeld baliemedewerkers om laaggeletterdheid te leren herkennen bij cliënten, maar er was nog niets voor werkgevers om laaggeletterdheid op de werkvloer te herkennen.” 

“Dit jaar belden studenten van het Summa college in Eindhoven bijna 1.200 werkgevers op en vroegen of ze laaggeletterdheid herkennen op de werkvloer. Als ze ervoor open staan, sturen we de link van het webinar. Het zorgt niet alleen voor bewustwording bij de werkgever, maar ook bij het Summa college én de studenten. Zij zijn nu bewust van het thema en leren het herkennen op school, of bij familie of vrienden. Een win-win situatie.” 

“Met alle middelen die wij de afgelopen jaren ontwikkeld hebben, kunnen werkgevers nu zelf aan de slag. We hopen dat zij de handschoen oppakken!”, aldus Moon Fung. 

Externe blik

Studenten zetten zich in voor taal op de werkvloer

Het Summa College in Eindhoven laat haar leerlingen het liefst ervaring opdoen in de praktijk. Maar het vinden van bedrijven die hun tijd, energie en klantendatabase beschikbaar willen stellen, is vaak nog de grootste uitdaging, legt Fhenne Smulders, docent en onderwijsontwikkelaar bij Summa college, ons uit. Gelukkig kwam Fhenne via een oud-collega in contact met Cubiss. 

Voor het project Taal op het werk wil Cubiss werkgevers bewust maken van laaggeletterdheid op de werkvloer. Tien studenten van de afdeling Business to Business die de opleiding tot junior accountmanager volgen, bellen daarom ruim duizend werkgevers in Brabant op. Ze vertellen over het thema laaggeletterdheid. “Veel bedrijven zijn geïnteresseerd en vragen of we informatie toe kunnen sturen. Moon Fung Fong, adviseur bij Cubiss, stuurt dan het webinar Werk en Taal toe. De werkgever wordt in twintig minuten meegenomen in de wereld van laaggeletterdheid. Twee weken later bellen we nog eens om te vragen of ze het webinar gezien hebben en wat ze ervan vonden.”

Het bellen is nu tijdelijk even gestaakt vanwege corona. Fhenne: “De derdejaars studenten zitten nu thuis en begeleiding van een docent die de student helpt bij moeilijke vragen en feedback geeft is dan lastig. Maar inmiddels zijn er al ruim 250 bedrijven benaderd. De studenten bellen gemiddeld drie uur per week.”

“Studenten vinden dit soort praktijkopdrachten een hele fijne manier van leren. Gesimuleerd leren, ofwel het doen alsof, wordt veel minder goed ontvangen. Inmiddels voelen ze zich al expert op het gebied van laaggeletterdheid”, lacht Fhenne. “Moon Fung heeft ze ook écht enthousiast gemaakt met haar verhaal. Zonder de samenwerking met Cubiss konden wij onze studenten niet opleiden naar het niveau waar ze nu zijn. Daar zijn we Cubiss heel dankbaar voor.”

Dit project duurt een half jaar. Dan zijn er in ieder geval weer heel veel werkgevers bewust gemaakt van het belang van taal op de werkvloer. En hopelijk gaan ze er ook mee aan de slag. Cubiss houdt een oogje in het zeil.

“De opdracht voor studenten is voorwaardelijk om op afstudeerstage te mogen gaan. Dit kunnen we voor ieder business-to-business bedrijf doen, dus laat de aanmeldingen van projecten maar binnenstromen. Daar zitten we altijd om verlegen”, luidt de oproep van Fhenne aan de lezer.

Uitgelicht

DigiTaalexpeditie

DigiTaalexpeditie

De Taalexpeditie is een bijzondere manier om mensen bewust te maken van de problematiek van laaggeletterdheid. In een escaperoom setting krijgen deelnemers slechts 10 minuten om een code te kraken. “Met de Taalexpeditie breng je op een speelse manier het gesprek op gang tussen medewerkers. Je maakt ze bewust van de problematiek waar laaggeletterde collega’s of cliënten dagelijks mee te maken hebben”, vertelt Maxim van Someren, adviseur bij Cubiss.

Maxim van Someren - adviseur bij Cubiss.

Deze mobiele Taalexpeditie is de afgelopen jaren met succes ingezet bij verschillende bijeenkomsten, vergaderingen of als activiteit. Maxim: “Door op een andere manier met het onderwerp bezig te zijn, beklijft het beter, dan dat je er alleen maar over praat.” 

Dit jaar is gekeken hoe we dit sneller, efficiënter en voor nog meer mensen toegankelijk konden maken. Zo ontstond de DigiTaalexpeditie. Maxim: “De digitale versie kun je overal en altijd spelen. Dit maakt het een stuk laagdrempeliger.”


De DigiTaalexpeditie bestaat uit spelelementen, maar de inhoud is heel serieus. Het gaat om voorbeelden van alledaagse dingen die ineens een stuk moeilijker zijn als je laaggeletterd bent. 


“We hebben regelmatig deelnemers die teleurgesteld of soms zelfs gefrustreerd raken, omdat een opdracht niet lukt. Ze doen dan maar wat, ze drukken op knoppen of mopperen dat de tool niet werkt. Zo kan het dus voelen om laaggeletterd te zijn, vertellen we dan”, aldus Maxim. 


Het spel is zo gemaakt dat het op bijna elke device, telefoon of computer gespeeld kan worden, dus het gesprek komt overal binnen. Iedereen kan nu in eigen tijd ervaren hoe belangrijk taal is. En hoe lastig het is als je laaggeletterd bent. “Mijn hoop is dat de DigiTaalexpeditie nog verder reikt dan het "originele model" en overal het gesprek op gang brengt over laaggeletterdheid”, aldus een trotse Maxim. 

Onderzoek en rapportages

Onderzoek en rapportages

In de analyses van Ken uw Doelgroep hebben we per gemeente gegevens in kaart
gebracht: Waar wonen de mensen die beschikken over onvoldoende basisvaardigheden
om (volwaardig) te kunnen deelnemen aan deze huidige samenleving? Hoe oud zijn ze?
Hebben ze een opleiding genoten?
Voor werkgevers zijn deze gegevens voor elk van de vijf Brabantse arbeidsmarktregio’s in
kaart gebracht.

Lees meer

Goed voorbeeld

Goed voorbeeld

Hoe kun je je werknemers helpen? In 2019 hebben we enkele best practises van werkgevers verzameld die al aan de slag zijn gegaan met taal. Laat je inspireren!

Lees meer

Training helder schrijven

Training helder schrijven

Begreep jij alles wat er in je hypotheekakte stond toen je tekende? Of snap je alle informatie in een
bijsluiter van medicijnen?

Milja de Vries - adviseur bij Cubiss

Milja de Vries, adviseur bij Cubiss geeft sinds 2019 de workshop Helder schrijven: ”We beginnen met het bewust maken van de invloed van taal op de werkvloer en met externen. Het is zo belangrijk dat je boodschap overkomt en dat werknemers weten wat er van ze verwacht wordt.” “Tijdens de training gaan we aan de slag met teksten die de deelnemers zelf inbrengen. Hoe kun je die helder herschrijven? Er zijn tips: liefst zinnen van maximaal 15 woorden. Geen komma’s, maar punten. Meteen met de deur in huis vallen”, vertelt Milja enthousiast.

Naast bedrijven gaf Milja ook een training in een ziekenhuis. “Niet iedereen weet wat het betekent om nuchter te zijn. Mag je dan geen alcohol drinken of niet eten? Wist je dat je ook niet mag roken als je nuchter moet zijn? Tijdens de training keken we naar al dit soort termen. Je moet goed uitleggen wat je van patiënten verwacht als ze naar het ziekenhuis komen of als ze ontslagen worden. Zodanig dat het merendeel van de bevolking het begrijpt. Tijdens het proces werd het ziekenhuis zich er ook van bewust dat het niet alleen bij patiënten speelt maar ook intern bij personeel. Ondertussen is er intern al flink gesleuteld aan de communicatie in het ziekenhuis.” Milja: “Er zijn gelukkig steeds meer organisaties die zich realiseren dat je duidelijk moet communiceren. Zoals juridische organisaties en politieke partijen, zij laten hun programma (her)talen. Zelfs de grondwet is in heldere taal geschreven.” Milja hoopt dat steeds meer organisaties dit goede voorbeeld volgen. “Steeds meer mensen hebben moeite met taal en digitaal.
Als we willen dat iedereen mee kan doen, dan moeten we helder communiceren, zodat iedereen de boodschap begrijpt.”

“Wij dachten dat laaggeletterdheid niet aan de orde was bij de Bijenkorf. Maar medewerkers lijken niet geïnteresseerd in ons interne trainingsinstituut. En er is lage respons op medewerkersonderzoeken. Zou het dan toch? We organiseerden samen met Cubiss een bijeenkomst rondom taal en werk voor de managers met uitleg wat laaggeletterdheid is en hoe je dit herkent. En er volgde een training helder schrijven van Cubiss.” 

Willem Regeer - Storemanager de Bijenkorf  

Taalakkoord

Taalakkoord

Cubiss, Stichting Lezen en Schrijven en Leren en Werken Noordoost-Brabant tekenden al op
24 april 2017 een unieke samenwerkingsovereenkomst waarmee ze aangaven gezamenlijk
bedrijven in de regio te gaan benaderen om laaggeletterdheid op te sporen en terug te
dringen. Het ondertekenen vond plaats bij WSD, één van de eerste werkgevers in de regio die
met taal op de werkvloer aan de slag ging.

Lees meer

Meer informatie

Meer informatie

Kijk voor een overzicht van alle activiteiten en publicaties rondom Taal op het werk op de verzamelpagina.

HOOFDSTUK 2

Thema Nieuwe Brabanders

Saskia von der Fuhr

adviseur onderzoek bij Cubiss

Trends en ontwikkelingen

Saskia von der Fuhr, adviseur onderzoek bij Cubiss: “De groep Nieuwkomers is divers. De kennis van de Nederlandse taal van deze groep is beperkt, waardoor hun kansen op actieve deelname aan de samenleving verkleind worden. Deze Nieuwe Brabanders zijn in aantal de afgelopen jaren gegroeid en de verwachting is dat deze groei zich de komende jaren zal voortzetten. De nieuwe Wet Inburgering geeft gemeenten de regie op de uitvoering. Inburgering volgens de nieuwe wet betekent een combinatie van Nederlandse taalles en participatie in de vorm van vrijwilligerswerk, een opleiding, of een betaalde baan voor de nieuwkomers.

Break to next page after this element (Switch to PDF view)

In gesprek met Nieke Geschiere

Inspirerende initiatieven voor Nieuwe Brabanders

Uit onderzoek blijkt o.a. dat de integratie en taalverwerving van nieuwkomers het meest succesvol verloopt als de inburgeringscursus wordt gecombineerd met een maatschappelijke activiteit. Daarom zette Bibliotheek Theek5, met ondersteuning van Cubiss, in 2018 het project Op weg naar werk in Oosterhout - Een nieuwe toekomst voor nieuwe Oosterhouters op.

Nieuwkomers werden gekoppeld aan organisaties in Oosterhout en deden daar gedurende minstens drie maanden vrijwilligerswerk. “Twee nieuwkomers stroomden door naar een betaalde baan. Nieuwkomers kunnen heel moeilijk aan betaald werk komen, als het dan wél lukt, dan ben ik echt trots”, vertelt Nieke Geschiere, adviseur bij Cubiss. 

“Twee nieuwkomers stroomden door naar een betaalde baan. Nieuwkomers kunnen heel moeilijk aan betaald werk komen, als het dan wél lukt, dan ben ik echt trots”.


Nieke Geschiere - adviseur bij Cubiss.

Cubiss heeft begin 2019 een blauwdruk opgesteld met richtlijnen, tips en informatie voor bibliotheken die met nieuwkomers aan de slag willen gaan. Een mooie kans, zeker nu veel gemeenten op zoek zijn naar partners op het gebied van inburgering. Binnenkort valt de inburgering namelijk weer onder de verantwoordelijkheid van de gemeenten.

Welke rol kunnen bibliotheken hierin spelen? 

Nieke “De invoering van de nieuwe inburgeringswet is al een paar keer uitgesteld. Het streven is nu de wet op 1 januari 2022 te laten ingaan. Voor de inburgeraars in het huidige, falende stelsel erg vervelend. Tegelijkertijd geeft het bibliotheken ruimte om in gesprek te gaan met de gemeente, om kennis te vergaren en keuzes te maken. Welke inburgeraars ga je ondersteunen? Ga je samenwerken met het formele onderwijs? Het geeft kansen voor bibliotheken om als structurele partner aan tafel te komen bij de gemeente en hun dienstverlening te verbreden. Maar dit vraagt wel om een gedegen plan van aanpak. Er is nog veel voorbereidend werk te doen.“

Lees de tips, afkomstig uit de pilot van de landelijke werkgroep integratie.

Cubiss organiseerde in 2020 een bijeenkomst om bibliotheken te informeren over de nieuwe wet en de routes die gevolgd kunnen worden. “We hebben de kansen en mogelijkheden voor bibliotheken belicht.” Ook vanuit de landelijke werkgroep, bestaande uit Rijnbrink, Probiblio, Cubiss, de Koninklijke Bibliotheek en Het Begint met Taal, werden zes online sessies georganiseerd om met elkaar in gesprek te gaan. Tijdens deze sessies wisselden bibliotheken uit welke rol zij kunnen pakken, wat succesfactoren zijn en hoe zij slim kunnen samenwerken met partners. Nieke: “De bijeenkomsten werden als zeer waardevol ervaren. Deelnemers waren steeds erg betrokken bij het onderwerp.”

“De betrokkenen leren taal vooral in het contact met anderen. Aangezien dat in het begin vaak moeizaam gaat zijn buddyprojecten en leesvaardigheidsactiviteiten in de bibliotheek heel welkom. Niet alleen leren ze daar het snelst en het meest, het levert ook leuke contacten en vriendschappen op.“ 

Tefke van Dijk De Schrijfzolder Interviewde de Nieuwe Brabanders

Portretten 

Nieke: “We maakten ook een portrettenreeks van Nieuwe Brabanders. We bundelden de bijzondere verhalen van statushouders en expats in het boekje Nieuwe Brabanders en de activiteiten waarmee zij de taal kunnen leren. Daarnaast zijn er drie films opgenomen waarin tien Nieuwe Brabanders de hoofdrol spelen. We vroegen ze het hemd van het lijf over wat ze doen om de Nederlandse taal onder de knie te krijgen, welke cultuurverschillen ze ervaren en wat hun toekomstplannen zijn. De interviews laten de grote diversiteit binnen de groep Nieuwe Brabanders zien en de impact die het heeft om op latere leeftijd naar Nederland te immigreren.

"Het is bijna bizar hoe ze in zo'n korte tijd zo goed Nederlands hebben leren spreken. Ook opvallend is hoe ze de Nederlandse tradities overnemen. Ze doen allemaal hun best om zich zo snel mogelijk Nederlander te voelen. Ik heb er bewondering voor dat mensen de moed hebben om naar een ander continent te verhuizen en helemaal opnieuw te beginnen." 

Joeri van de Kieboom BREEDBEELDav zette de Nieuwe Brabanders op film

Arbeidsmigranten 

Verschillende Brabantse bibliotheken stelden een paar jaar geleden aan Cubiss de vraag: wat kunnen wij betekenen voor arbeidsmigranten die in ons werkgebied zijn komen wonen? Cubiss onderzocht dit en bundelde de cijfers, uitdagingen en mogelijke oplossingen waar de bibliotheek aan kan bijdragen in de publicatie Arbeidsmigranten in Brabant. “Lees ook mijn de blog over de kinderen van arbeidsmigranten!” raadt Nieke aan.

EXTERNE BLIK

Buddy to Buddy Breda

Cubiss gaf in het boekje Nieuwe Brabanders en activiteiten waarmee zij de taal kunnen leren een podium aan stichting Buddy to Buddy Breda. Zij koppelen nieuwkomers aan Bredanaars om eenzaamheid (bij nieuwkomers) te verdrijven en ze op een laagdrempelige manier in contact te brengen met anderen.

Buddy’s maken vluchtelingen wegwijs in de samenleving. “Eén persoon is de link naar de samenleving en kan daarmee heel waardevol zijn in de zoektocht naar een nieuw bestaan. Naast het matchen van buddy’s organiseren en faciliteren we activiteiten waarbij ontmoeting tussen Nederlanders en vluchtelingen centraal staat”, vertelt Anne van Engelen, initiatiefnemer en oprichter van Buddy to Buddy Breda, vol enthousiasme.


Een buddykoppel heeft gedurende vier maanden wekelijks een contactmoment. Ze gaan samen naar de markt, sporten, eten of ze spelen een spelletje. Nieuwkomers leren sneller de Nederlandse taal, leren hun weg te vinden, bouwen een netwerk op en vergroten hun zelfvertrouwen. Het buddyschap is tevens een verrijking voor Bredanaars, zij ontmoeten mensen van over de hele wereld, proeven nieuwe gerechten, horen nieuwe muziek, etc. "Inmiddels is Buddy to Buddy in zeven steden actief en in Eindhoven is een initiatief gestart om Buddy to Buddy op te richten."


Sinds 2017 zijn er in Breda al 571 nieuwkomers gekoppeld aan evenzoveel buddy’s, dus 1.142 buddy’s in totaal. Ieder jaar komen er zo’n 300 buddy’s bij (150 nieuwkomers en 150 Bredanaars). Anne: “Ondanks corona stroomden de aanmeldingen gewoon binnen, zonder actieve werving. De buddykoppels konden gelukkig gewoon doorgaan met hun wekelijkse contactmomenten. De grote bijeenkomsten waar we met alle buddy’s bij elkaar komen en de aftrapbijeenkomsten helaas niet. Gelukkig denken onze ruim 40 vrijwilligers altijd met ons mee en hebben we online veel kunnen doen, zoals de Buddytalk, ondersteuning met taal- en cultuurbarrières, online huiskameractiviteiten in de buitenlucht en een online muziekavond.“


In Brabant ligt er nog wel een uitdaging voor de toekomst. “We zijn actief op zoek naar lokale kartrekkers en extra partners die willen investeren in groei. We willen dat de nieuwkomers die vanaf 2022 in Breda worden gehuisvest, soepeler hun inburgering kunnen halen. Taal, zelfvertrouwen, een netwerk opbouwen en wegwijs raken in de stad zijn essentiële elementen om je plek te vinden en mee te kunnen doen. Ons project levert hier een belangrijke bijdrage aan, dus we zijn volop in gesprek met de gemeente om onderdeel te worden van de uitvoeringsplannen. We gaan hier ook zeker nog de hulp van Cubiss bij inroepen”, aldus de trotse Anne over dit succesvolle project.

Uitgelicht

Bibliospel

Bibliospel

Nieke Geschiere: “Het Bibliospel komt altijd ter sprake als ik mensen spreek die zich met inburgering bezighouden.” Dit is een quiz die in de bibliotheek wordt gespeeld door teams van inburgeraars. Het doel van het spel is dat de deelnemers zich welkom voelen in de bibliotheek, maar vooral dat ze hun weg weten te vinden in de bibliotheek. 


Lees meer

Talitha Arise

Talitha Arise

Diana J. Banks kwam vanuit Suriname naar Nederland. Ze wilde graag aan het werk, maar liep tegen talloze obstakels aan binnen de Nederlandse maatschappij. Als ze ontdekt dat veel meer ‘nieuwe Nederlanders’ hier tegenaan lopen, besluit ze het haar levenswerk te maken om deze mensen te helpen. Want: “Ik weet hoe moeilijk het is om hier je plek te vinden.” In 2015 richtte ze vanuit Breda Talitha Arise op.


Lees meer

Refugee Team

Refugee Team

Nieuwkomers hebben veel moeite met het vinden van (vrijwilligers-)werk en organisaties deinzen terug voor de taalachterstanden en de cultuurverschillen. Refugee Team doorbreekt deze impasse. Zij koppelen nieuwkomers aan (evenementen)organisaties. Sociaal contact met Nederlanders wordt gestimuleerd, zodat naast het sociaal netwerk ook het Nederlandse taalniveau groeit. 


Lees meer 

Marktverkenning vluchtelingen

Marktverkenning vluchtelingen

In 2017 onderzocht Cubiss thema’s rondom vluchtelingen. Benieuwd naar het aantal vluchtelingen dat de afgelopen jaren in het werkgebied van uw bibliotheek is komen wonen? Benieuwd naar de gevarieerde dienstverlening die andere bibliotheken bieden aan nieuwkomers? En die van uw mogelijke samenwerkingspartners?


Lees meer

Meer informatie

Meer informatie

Kijk voor een overzicht van alle activiteiten en publicaties rondom Nieuwe Brabanders op de verzamelpagina.

HOOFDSTUK 3

Thema Jeugd en Jongeren Taalsterker 

Saskia von der Fuhr
adviseur onderzoek bij Cubiss

Trends en ontwikkelingen

Saskia von der Fuhr, adviseur onderzoek bij Cubiss stelt dat het niet goed gaat met de taalvaardigheid onder jongeren. Saskia: “Terwijl een goede taalvaardigheid zo belangrijk is. Zo wordt hun kans op actieve maatschappelijke en economische deelname vergroot. We verwachten dat ze ook zelfredzamer, gezonder en gelukkiger zullen zijn en hierdoor minder gebruik hoeven maken van een maatschappelijk vangnet. Begin 2020 is het leesoffensief gestart. Met behulp van een betere structurele verankering van leesvaardigheid in het onderwijs, het stimuleren van meer leesplezier en een actie-agenda met maatschappelijke partners hopen we het tij te keren. Projecten om taal en lezen binnen én buiten de school te stimuleren zijn van essentieel belang om de taalvaardigheid van jongeren te verbeteren.”

Break to next page after this element (Switch to PDF view)

Interview met Goswin Konings

Jeugd en jongeren taalsterker

“We richten ons op buitenschoolse activiteiten voor 0 tot 22 jarigen”, legt Goswin Konings, adviseur bij Cubiss, uit. “De doelgroep die wij willen bereiken zal niet zelf aangeven dat ze met taal aan de slag willen gaan. Je moet ze verleiden zodat ze in hun eigen vertrouwde omgeving, thuis, of bijvoorbeeld op de sportschool of in het buurthuis, onbewust aan hun taalvaardigheid werken.”

“Om een goede lezer te worden moet je leeskilometers maken. Dat lukt een stuk makkelijker als je leest over dingen die je interessant of leuk vindt.”

Goswin Konings - adviseur bij Cubiss 

Wat vinden jongeren van taal?

Goswin: “We hadden nog nooit taalactiviteiten met kinderen gedaan buiten school om. Daarom hebben we eerst samen met adviesbureau Youngworks onderzocht hoe jongeren tegen taal aankijken; Wat vinden ze interessant? Voor welke activiteiten lopen ze warm? Aan de hand van de resultaten zijn we pilots uit gaan voeren. Hieruit hebben we geleerd wat wel werkt en wat niet.” Cubiss vat het samen in drie belangrijke lessen:

Les 1: Sluit aan bij bestaande activiteiten die jongeren leuk vinden

Goswin: "We zijn met leesacties gestart omdat de aanwezigheid van boeken in veel gezinnen geen vanzelfsprekendheid is. Terwijl dit wel belangrijk is als we willen dat kinderen en jongeren meer plezier krijgen in lezen. De kookchallenge was voor ons een uitgelezen kans om de deelnemende kinderen een leescadeau geven dat aansluit bij hun interesses. En dat is belangrijk! Om een goede lezer te worden moet je namelijk leeskilometers maken. Dat lukt een stuk makkelijker als je leest over dingen die je interessant of leuk vindt." 

Ook de kookclub van ‘Pubers aan de kook’ was zo’n activiteit waar Cubiss zich bij aansloot. De jongeren waren aan het koken, omdat ze dat zo leuk vinden. Goswin vertelt: "We zijn erin geslaagd om jongeren in een buitenschoolse setting te verleiden om met taal aan de slag te gaanMet een prachtig kookboek als resultaat".

Een belangrijke tip die Goswin nog mee wil geven: “Benoem niet dat een activiteit over taal gaat. Het merendeel van de jongeren die je wilt bereiken, vindt taal namelijk helemaal niet interessant. 

Les 2: Rolmodellen werken heel goed om jongeren aan het lezen te krijgen 

De inzet van lokale rolmodellen is een hele goede manier om jongeren te motiveren. Denk aan Shane Kluivert en foodblogger Anne de Graaf bij de kookprojecten. Cubiss liet dit al eerder zien in het project Rap it up!, een serie rap-workshops voor jongeren in samenwerking met jongerenwerk R-newt en twee rappers.

In 2020 richtte Cubiss zich o.a. op Jongeren zonder startkwalificatie: wie zijn deze jongeren en over welke aantallen gaat het in Noord-Brabant? In ’s-Hertogenbosch worden deze jongeren bij T.O.M. opgevangen door coaches. Ze zorgen voor een nuttige invulling van de dag, werken aan een terugkeer in het onderwijs of ondersteunen bij het vinden van een passende baan. Cubiss selecteerde voor T.O.M. een set boeken. De coaches lazen de boeken zelf en tipten een aantal jongeren over de boeken. Goswin: “Als jij een tiener bent en jouw coach, voetbaltrainer of een bekende YouTuber een boek leest en aanraadt, dan is de kans dat je dat boek ook echt gaat lezen, helemaal niet zo klein als we soms denken. Zes boeken werden al uitgeleend aan een doelgroep waarvan iedereen zei dat ze nooit zouden gaan lezen”, aldus een trotse Goswin. 

Les 3: Samenwerken

Wil je buitenschoolse activiteiten organiseren, werk dan samen met partners die de contacten al hebben, is het advies van Goswin. Denk bijvoorbeeld aan jeugd- en jongerenwerkers van de gemeente, bso’s of sportclubs Organiseer samen workshops en trainingen, nodig inspirerende rolmodellen uit en bekijk of je een interessant programma-aanbod hebt dat zij onder de aandacht kunnen brengen bij de kinderen en jongeren. 

Hoe nu verder én een oproep!

Ondanks de succesvolle pilots die Cubiss de afgelopen jaren heeft uitgevoerd, is er nog genoeg werk aan de winkel. Goswin: “We weten nu dat het met de juiste aanpak wél lukt om jeugd en jongeren buiten schooltijd met taal aan de slag te laten gaan. In het nieuwe werkplan van Cubiss zijn de buitenschoolse activiteiten niet als speerpunt genoemd, zoals afgelopen jaren het geval was. Het blijft belangrijk dat bibliotheken, taalhuizen en andere lokale organisaties samen om de tafel gaan zitten om de kansen voor deze doelgroep te verkennen.” 

Goswin roept alle lezers op om koffie te gaan drinken bij minimaal één club/vereniging/organisatie in hun werkgebied. “Verken samen hoe jullie de jeugd en jongeren meer met taal aan de slag kunnen laten gaan. Kijk wat je gezamenlijk kunt oppakken, welke rolmodellen je kunt inzetten. Samen kun je stappen in de goede richting zetten.”

Externe blik

De kookclub van Pubers aan de kook 

De kookclub van ‘Pubers aan de kook’ was zo’n activiteit waar Cubiss bij aansloot. De jongeren waren aan het koken, omdat ze dat zo leuk vinden. Goswin vertelt: "We zijn erin geslaagd om jongeren in een buitenschoolse setting te verleiden om met taal aan de slag te gaan. Met een prachtig kookboek als resultaat". 

Onder begeleiding van jongerenwerkers komen jongeren in de wijk Brabantpark in Breda wekelijks bij elkaar om te koken. De jongeren leren er hoe lekker gezond eten is, hoe je kunt spelen met ingrediënten en hoe leuk het is om dat samen te doen. Dit jaar kregen de kookclubs een nieuwe uitdaging: een kookboek maken. Samen met foodblogger Anne de Graaf gingen ze aan de slag, met taal als extra ingrediënt. Twintig jongeren deden mee aan het project. In hun vrije tijd hebben zij: inspiratie opgedaan uit kookboeken, een titel voor het boek bedacht, bedacht welke recepten zij in het boek wilden hebben, de recepten opgeschreven, proefgekookt en foto's gemaakt. 

Wil je zelf zien hoe dit proces verliep? Bekijk dan dit toffe filmpje waarin pubers, begeleiders en foodblogger Anne de Graaf enthousiast vertellen over het project.

Gezinsaanpak

De afgelopen jaren heeft Cubiss haar aandachtsgebied uitgebreid met de gezinsaanpak. Hierin staan, zoals de naam al doet vermoeden, gezinnen centraal. Door activiteiten te richten op zowel ouders als kinderen, wordt gewerkt aan het doorbreken van de cyclus van laaggeletterdheid. Zo werken ze in één klap aan het bestrijden van laaggeletterdheid bij de ouders en het voorkomen van laaggeletterdheid bij de nieuwe generatie. 

We hebben het afgelopen jaar een verzamelpagina gezinsaanpak gemaakt. Daar delen we onze publicaties, bijvoorbeeld over tekstloze prentenboeken en praatplaten. En de BoekStartTrommel.

Je vindt er goede voorbeelden; van bibliotheken, van andere organisaties en van Cubiss. Je kunt ervaringen, interviews en blogposts lezen. Let ook op het overzicht van de beschikbare workshops! 


Lees meer

Uitgelicht

ABC day

ABC day

Samen met jongeren van het ROC keken we hoe we jongeren op een leuke manier kunnen stimuleren om actief bezig te zijn met taal en het belang van taal in te zien. We besloten om ook een tweede spoor te volgen: wat als we de studenten maatschappelijk werk ook trainen in het signaleren van laaggeletterdheid? Zodat zij, wanneer ze later in hun werk achter de voordeur komen bij mensen, laaggeletterdheid herkennen en mensen kunnen doorverwijzen? Het idee voor een dag rondom taal en laaggeletterdheid was geboren.

Lees meer

Kookchallenge

Kookchallenge

Cubiss leverde tijdens de lockdown 2020 een bijdrage aan een online kookchallenge van Stichting Het EETschap en Weekendschool Petje af. Kinderen met een achterstand (sociaal, emotioneel of maatschappelijk) volgden vanuit huis een aantal kookworkshops. Cubiss gaf tips en opdrachten waarmee de kinderen op een leuke manier aan hun basisvaardigheden werkten. Ook kregen alle veertig kinderen het boek Koken met Shane (Shane Kluivert) cadeau van Cubiss.
Het initiatief had een onverwacht bijeffect. De kookchallenge was gericht op de kinderen, maar het zorgde ervoor dat kinderen met ouders in gesprek gingen over eten, dat ze samen in kookboeken gingen snuffelen en familierecepten kookten. Goswin: “Het hele gezin oefende dus met basisvaardigheden, zoals lezen en rekenen; precies wat we met de gezinsaanpak graag willen. Dubbele winst.”

Lees meer

Leesacties: Uitdelen!!

Leesacties: Uitdelen!!

In januari 2018 deelden de Bibliotheken Donald Ducks uit bij voedselbank.
Want ook strips lezen is goed voor de woordenschat en het bevordert leesplezier.

Lees meer

In mei 2019 verrasten we Brabantse BoekStartcoaches met leescadeaus om uit te delen tijdens hun werk op de consultatiebureaus.
Lees meer

In oktober van dat jaar skipten we de zomerleesdip met behulp van zomerplacemats. Deze nodigen leerlingen uit om in de zomervakantie op allerlei manieren met taal aan de slag te gaan. Als kinderen in de vakantie niet lezen, ligt een zomerleesdip op de loer.
Lees meer

En in april 2020, toen we in lockdown zaten en kinderen niet konden voetballen op de club deelden we voetbalverhalen om te lezen, luisteren of kijken.  
Lees meer

Urban

Urban

Jongeren aan het lezen krijgen valt niet mee. Maar lezen is natuurlijk niet de enige manier om met taal bezig te zijn! We werkten samen met diverse partners die urban-activiteiten voor én met jongeren organiseerden. En zeker dat taal daar een grote rol in speelt!

Lees meer


We rapten met the squat.  We waren bij Spoken Word workshops voor het meidenwerk in Breda Zuid-West. “Het mooiste resultaat? De meiden spraken na de workshop onderling vaker Nederlands met elkaar.” 

Meer informatie

Meer informatie

Kijk voor een overzicht van alle activiteiten en publicaties rondom Jeugd en jongeren taalsterker op de verzamelpagina.

HOOFDSTUK 4

Thema Duurzame infrastructuur

Saskia von der Fuhr

adviseur onderzoek bij Cubiss

Onderzoek

Saskia von der Fuhr, adviseur onderzoek bij Cubiss: “Het thema duurzame infrastructuur is een overkoepelend thema. Het gaat over het verbinden en verduurzamen van bestaande lokale en regionale initiatieven op het gebied van het versterken van taalvaardigheid. Het doel is om op die manier een duurzame infrastructuur aan te leggen om taalvaardigheid bij diverse doelgroepen te versterken. Het kernwoord hierin is samenwerken. De samenwerking tussen gemeenten, bibliotheken, onderwijsinstellingen, sociale diensten, vrijwilligersorganisaties, werkgevers en cliënten vormt een cruciaal onderdeel van de aanpak van laaggeletterdheid.”


Meer lezen? Download hier de algemene inleiding en de trends en ontwikkelingen rondom duurzame infrastructuur.

  • Ken uw Doelgroep

    Meedoen in de maatschappij is niet voor iedereen vanzelfsprekend. Diverse organisaties hebben een belangrijke rol in de ondersteuning en begeleiding van inwoners die het niet op eigen kracht redden. Maar hoe is deze groep samengesteld? In welke wijken wonen zij? En hoe kunnen de bibliotheek en andere maatschappelijke organisaties hen het beste ondersteunen? Om vast te stellen om welke kwetsbare groepen het gaat en welke omvang deze hebben, heeft Cubiss per gemeente een analyse gemaakt: Ken uw Doelgroep

  • Arbeidsmarktregio in beeld

    Er is een rapportage gemaakt voor elk van de vijf Brabantse arbeidsmarktregio's. Centraal staan burgers met onvoldoende taal-, digitale, gezondheids- en financiële vaardigheden. Waar wonen ze? Hoe oud zijn ze? Hebben ze een opleiding genoten? Bekijk en/of download de rapportages via deze link.

  • Markteffect

    In 2018 hebben we een eerste taalmeting gedaan door gebruik te maken van de Taalmeter 1F, ontwikkeld door Stichting Lezen en Schrijven. De hoofdvraag van het onderzoek was: welk percentage van de Brabanders haalt de taaltest niet. Deze Taalmeting hebben we een jaar later herhaald.
    Hoe staan we er nu voor? Bekijk de metingen en de presentatie waarin we de nul- en  eenmeting naast elkaar leggen.

    Lees meer

Break to next page after this element (Switch to PDF view)

Bewustwording

Medeklinkers

Marjo Frenk was als Wethouder in Tilburg bekend met de problematiek van laaggeletterdheid. Marjo: “Bij Cubiss begon ik met een ingewikkeld vraagstuk, namelijk: hoe bereiken we burgers die een laag taalniveau hebben? Mensen die moeite hebben met lezen en schrijven, bereik je meestal niet via de krant of social media. Maar ze kijken vaak wel naar de lokale televisie.” Dus bedacht Marjo samen met collega’s en omroep Tilburg de mini-documentaire Medeklinkers. Ook het ROC Tilburg en het Taalhuis Midden-Brabant sloten aan bij het project. Zij benaderden hun cursisten via de taal-, reken- en computerlessen die ze in de regio Tilburg organiseren. In de uitzending komen de cursisten zelf aan het woord, zij delen hun ervaringen. Zij vertellen welke obstakels ze tegenkwamen onderweg, maar ook wat het verbeteren van hun lees- en schrijfniveau hen oplevert.

“De geïnterviewden waren best een beetje zenuwachtig voor de opnames”, vertelt Noesjka van den Heuvel, Projectleider Taalnetwerk Midden-Brabant. “Het is ook niet niks om op televisie te vertellen over je achtergrond en taalachterstand. Uiteindelijk viel het ze allemaal mee en was iedereen enthousiast.” De geportretteerde cursisten kregen veel positieve reacties op de uitzendingen. “Omdat de mensen zo enorm eerlijk zijn in de uitzending, geeft het een heel duidelijk beeld.” 

"Je hoeft je niet te schamen voor laaggeletterdheid. Je kunt er wat aan doen!”

Marjo Frenk - adviseur bij Cubiss 

Marjo: “Het doel van de documentaire is om mensen te laten zien dat zij niet de enige zijn. Je hoeft je niet te schamen voor laaggeletterdheid. Je kunt er wat aan doen en dat levert jou en je omgeving veel op!” 

De toon in de serie is bewust positief. De interviews zijn aangevuld met Benno van Vugt en Ferry van der Zaande, twee personen die bekend zijn bij de doelgroep en de doelgroep aanspreken. 

“De koppeling met Ferry in de mini-serie is geniaal, ook omdat hij de doelgroep aanspreekt. Hij is zelf laaggeletterd en praat daar open over, dat is echt van toegevoegde waarde. De cursisten vonden het geweldig. Een enkeling vond achteraf dat hij zelf ook opener had mogen zijn. Het taboe doorbreken, dat hebben ze zeker gedaan”, aldus Noeskja.

Noesjka attendeerde beleidsmedewerkers van regio Midden-Brabant op de serie: “Ze zijn erg enthousiast en dat is dikke winst.” Noesjka hoopt dat er een extra serie komt. “Zeker in deze corona-periode komt onder andere de doelgroep van het (digi)Taalhuis erg in de problemen. Het zou goed zijn om dat ook onder de aandacht te brengen.” 

Bibliotheken kunnen de miniserie Medeklinkers gebruiken om laaggeletterden uit de regio naar het (digi)Taalhuis te trekken. De serie geeft een goede inkijk in het leven van laaggeletterden en hoe ze uiteindelijk bij de lees- en schrijflessen terecht zijn gekomen. 


De serie is opgepakt door andere lokale omroepen. Laaggeletterdheid hangt immers niet vast aan locatie Tilburg.


Lees meer

Taalambassadeurs

Taalambassadeurs zijn ervaringsdeskundigen. Zij werken met laaggeletterden of waren zelf laaggeletterd en weten als geen ander hoe belangrijk taal is om mee te komen in de samenleving. Cubiss is ontzettend blij met de taalambassadeurs. Ze zijn in 2018 extra in het zonnetje gezet; elke week hebben we een portret gepubliceerd op onze website. Uiteindelijk zijn alle bijzondere verhalen gebundeld in een boekje.


Meer informatie

Kijk voor een overzicht van alle activiteiten en publicaties rondom Duurzame infrastructuur op de verzamelpagina.


Het bereiken en ondersteunen van de Brabantse burger

Het belang van (digi)Taalhuizen en Informatiepunten Digitale Overheid (IDO)

Yvonne van den Berg - projectleider bij Cubiss

(digi)Taalhuizen zijn een belangrijke schakel in de lokale aanpak van laaggeletterdheid. Yvonne van den Berg, projectleider Versterken taalvaardigheid legt uit: “Een (digi)Taalhuis is een herkenbare, fysieke plek voor volwassenen waar je aan de slag gaat met beter lezen, schrijven, rekenen en omgaan met de computer en het internet. Je volgt er cursussen of wordt doorverwezen naar andere instellingen. Ook voor vrijwilligers biedt het (digi)Taalhuis een plek. Zij kunnen er terecht voor bijvoorbeeld onderwijskundig advies of voor geschikt lesmateriaal voor hun cursist(en).

Diverse lokale partners bouwen en onderhouden het (digi)Taalhuis gezamenlijk. Naast de fysieke plek is het (digi)Taalhuis dus ook een structureel samenwerkingsverband.’”

Doorontwikkeling (digi)Taalhuizen

De meeste (digi)Taalhuizen zijn inmiddels al enige tijd open en bevinden zich in de fase borging en doorontwikkeling. Centraal staat het borgen van de continuïteit en kwaliteit, het verhogen van het bereik, het verbreden van de doelgroep en het aanbod en het leggen van verbindingen met relevante thema’s binnen het sociaal domein. Denk aan geld, werk, gezondheid en gezin. Er worden nog steeds nieuwe (digi)Taalhuizen geopend, want nog niet iedere gemeente heeft een (digi)Taalhuis. “We willen een dekkend netwerk, zodat burgers altijd dichtbij, eenvoudig en laagdrempelig terecht kunnen in hun eigen wijk”, vertelt Yvonne.

Erasmus+

Cubiss onderzocht de afgelopen twee jaar, in samenwerking met de Nieuwe Veste, Curio (voorheen ROC West-Brabant), Stichting Lezen en Schrijven en drie Europese partners, hoe de huidige aanpak van (digi)Taalhuizen kan worden uitgebreid naar een bredere aanpak van alle basisvaardigheden. 

 

Vanuit het Europese subsidieprogramma Erasmus+ zijn projecten en voorbeelden bezocht in Wales, België en Noorwegen. De ervaringen en nieuwe inzichten die zijn opgedaan tijdens deze werkbezoeken zijn uitgewerkt in drie bezoekverslagen, twee case studies en een doorontwikkelde toolkit voor (digi)Taalhuizen. Hierin zijn instrumenten verzameld die kunnen helpen bij de oprichting, werking en kwaliteitsborging van (digi)Taalhuizen. Afgelopen juni zijn de ervaringen en eerste inzichten gedeeld tijdens het internationale congres 'Join us on the yellow brick road'.


Bekijk de verslagen in het Nederlands of Engels.


Yvonne: “Doordat we de focus hebben verlegd naar een bredere scope van basisvaardigheden, krijgen de (digi)Taalhuizen een bredere doelgroep binnen.”

 “Het mooie van ons Erasmus+ project 'Paving the  way  for  essential  skills  houses' is dat het daadwerkelijk een nieuw netwerk met zich mee heeft gebracht waarin we gezamenlijk komen tot nieuwe werkvormen en inzichten. Een samenwerking die ook nadat het project is afgelopen door zal gaan.”  

Lianne Knobel - bibliotheek Nieuwe Veste

IDO

Naast (digi)Taalhuizen openen steeds meer bibliotheken ook een Informatiepunt Digitale Overheid (IDO). Mensen kunnen hier makkelijk binnenlopen om hun vragen te stellen over bijvoorbeeld het aanvragen van een rijbewijs, het invullen van belastingformulieren of het aanmaken van een DigiD. Het doel van het IDO is niet alleen om mensen te helpen bij hun overheidsgerelateerde vraag, maar ook om te signaleren welke mensen minder (digi)taalvaardig zijn, want dan kun je ze als bibliotheek doorverwijzen. Bibliotheken geven hiermee vorm aan hun nieuwe rol als educatieve maatschappelijke bibliotheek en als netwerkpartner. Het is de bedoeling dat de komende twee jaar alle bibliotheken een IDO hebben.

E-learning

Het is belangrijk dat de medewerkers in het IDO de overheidsinformatie goed weten te vinden en de burger wegwijs maken of door kunnen verwijzen. In opdracht van de KB ontwikkelde SPN, met medewerking van Cubiss, een e-learning om frontofficemedewerkers voor te bereiden op hun nieuwe rol bij het IDO. “In de online modules maken zij kennis met de uitvoeringsorganisaties van de rijksoverheid. Zij leren welke regelingen zij uitvoeren en hoe je snel informatie vindt op hun websites. Wij verzorgen daaropvolgend vaardigheidstrainingen met behulp van een acteur”, vertelt Marjan Middelkoop, adviseur bij Cubiss.

Kennisdeling

In juni 2020 hebben we voor de Brabantse bibliotheken twee online kennisdelingsbijeenkomsten 'Digitale inclusie' georganiseerd. In de bijeenkomst in juni deelden medewerkers van Brabantse kopgroep bibliotheken via interviews hun IDO-ervaringen met de overige Brabantse bibliotheken. Lees meer


In het najaar vertelden drie frontofficemedewerkers die het IDO bemannen over de vragen die gesteld werden, bereiken van de doelgroep en algemene informatie. Ook was er aandacht voor de communicatie. Lees meer

Rob Smetsers - adviseur Sociaal Domein bij Bibliotheek Veldhoven

In 2020 woonde Rob Smetsers, Adviseur Sociaal Domein bij Bibliotheek Veldhoven, twee kennisdelingsbijeenkomst van Cubiss bij over het IDO: over opstarten en praktijkervaringen van frontoffice medewerkers. Rob: “We groeien naar de opstart van het IDO toe, dus ik ben hongerig naar alle praktijkverhalen. Tijdens de sessies schrijf ik druk mee en verzamel ik de informatie per actielijn, zodat ik mijn collega’s persoonlijk kan informeren en iedereen gericht aan de slag kan.”


Het delen van ervaringen en kennis met andere bibliotheken vindt Rob heel waardevol en inspirerend. “Leuk om te merken dat iedereen het op zijn eigen manier doet.”  

Cubiss deelt landelijke informatie met de bibliotheken en iedere bibliotheek heeft een eigen IDO-Cubissadviseur. Rob is blij met die ondersteuning vanuit Cubiss. “Aan de start tast je als projectleider redelijk in het duister. Er zijn zoveel aspecten waar je aan moet denken. Cubiss werkt als een soort vangnet. Ik kan er altijd terecht met mijn vragen en krijg snel antwoord.”

 

De focus bij bibliotheek Veldhoven ligt nu vooral op het trainen van de medewerkers die het IDO gaan bemannen. “Hoe meer je oefent en hoe beter je getraind bent, des te zelfverzekerder iedereen straks is. Maar een beetje spannend blijft het natuurlijk wel. Zelf zou ik best opgelucht zijn als de eerste vraag aan iemand anders wordt gesteld”, lacht Rob.

Externe blik

Taalhuiscoördinator Silke Dragstra

Silke Dragstra is Taalhuiscoördinator bij Huis73. Het regionale taalnetwerk van Huis73 organiseert taalactiviteiten en taallessen voor o.a. Syrische en Eritrese vrouwen.

Sociale werkvoorziening WSD in Boxtel is partner in het taalnetwerk. Silke: “WSD wilde ook de digitale vaardigheden van deze vrouwen vergroten, dus toen was de link snel gelegd met Marjan Middelkoop van Cubiss. Cubiss heeft veel materialen en trainingsmogelijkheden. Marjan geeft ook de trainingen van Stichting Lezen en Schrijven, dus ze weet veel van alle programma’s en is een fijne gesprekspartner om mee te sparren en samen projecten op te pakken.” 

Dankzij haar aanvullende provinciale opdracht ‘De schijf van vijf basisvaardigheden’ kon Cubiss haar scope het afgelopen jaar verbreden van alleen taalvaardigheid naar alle basisvaardigheden.

Silke Dragstra - taalhuiscoördinator bij Huis73

Marjan: “We praten tijdens de digitale vaardigheidstraining over veiligheid, phishing, e-mail, het invullen van formulieren, heel divers. Deze vrouwen hadden alleen een mobiele telefoon, dus dan moet je het daarmee doen. We bekijken wat hun kennis is, wat ze al weten en kunnen en of ze social media gebruiken. Een tolk helpt ons als het in het Nederlands niet lukt.” Cubiss heeft ook de (taal)trainers van WSD getraind, zodat ze de lessen in de toekomst ook zelf kunnen geven.  


Silke: “Cubiss weet alles op het gebied van laaggeletterdheid en de basisvaardigheden. Zij hebben cijfers, kunnen trainen en bieden vaak maatwerk. Ze hebben daarbij een heel groot netwerk binnen Brabant en Limburg. Het Taalhuis organiseerde in 2020 meerdere workshops voor haar partners, zoals de gemeenten en welzijnsorganisaties, om laaggeletterdheid te herkennen en naar het taalhuis door te verwijzen. Daarmee speelt Cubiss een grote rol in de professionalisering van partners en medewerkers van Taalhuizen. 


Silke is ook altijd aanwezig bij de bijeenkomsten voor Taalhuiscoördinatoren die Cubiss twee keer per jaar organiseert met Stichting Lezen en Schrijven. “Het is fijn om met andere Taalhuiscoördinatoren actuele onderwerpen te bespreken, best practices te delen of te sparren over hoe iemand het in hun Taalhuis aanpakt. Dit zijn interessante netwerkmomenten en het zorgt ervoor dat je meegroeit met alle ontwikkelingen”, aldus de enthousiaste Silke. 


Investeren in de kwaliteit van de (digi)Taalhuizen is van groot belang vindt Marjan: “Taalhuizen zitten nu in de fase van doorontwikkeling en verdere professionalisering. Vanuit Cubiss hebben we samen met de Stichting Lezen en Schrijven in Brabant ruim twintig zelfevaluaties uitgevoerd in 2019. Door samen te reflecteren op de kwaliteit van de aanpak ontstaat er een gedeeld inzicht in de verbetermogelijkheden. Het doel is zoveel mogelijk mensen te helpen om hun basisvaardigheden te verbeteren.” In de periode mei 2020-2023 worden alle (digi)Taalhuizen in Nederland gecertificeerd.

Impact Taalhuizen

Wat is precies de impact van Taalhuizen? Het gaat daarbij om meer dan tellen alleen. Verhalen brengen de meerwaarde van het Taalhuis tot leven en laten de context achter de cijfers zien. Talas van Cubiss helpt Taalhuizen bijvoorbeeld bij het bovenhalen van die verhalen. Het ‘spel’ is gebaseerd op een gesprek over iemands leven. “Talas is laagdrempelig in gebruik, maar vooral ook leuk om samen te spelen. Het is een toegankelijke manier om verhalen te vangen, en om de ontwikkeling van een individu aan te tonen.”


Lees meer

Uitgelicht

Stem je mee!

Stem je mee!

Hoe informeer je als gemeente of provincie je inwoners op een heldere manier over verkiezingen en hoe betrek je mensen die niet makkelijk lezen en schrijven? Met Stem je mee!. Dit is ingezet bij de gemeenteraads- en Provinciale Statenverkiezingen van de afgelopen jaren.

Stem je mee! is ontwikkeld voor bezoekers van taalbijeenkomsten, taalhuizen en -punten, bibliotheken, ouderkamers, vrouwencentra, wijkcentra en andere organisaties.  Het doel is om op een leuke en begrijpelijke manier de verkiezingen onder de aandacht te brengen, uit te leggen waar het om gaat en mensen te activeren te gaan stemmen.


Lees meer

Taalexpeditie

Taalexpeditie

Deelnemers moeten in de escaperoom Taalexpeditie in beperkte tijd puzzels oplossen die allemaal te maken hebben met taal. Dankzij de Taalexpeditie krijgen deelnemers op een speelse manier te maken met de vraagstukken waar laaggeletterden elke dag mee worstelen. 

De expeditie is de afgelopen jaren ingezet in bibliotheken, gemeentehuizen en bij bijeenkomsten over taal. Bibliotheekbezoekers, werkgevers en ook wethouders zijn positief. Al zijn ze niet allemaal ongeschonden uit de expeditie gekomen....máár ze hebben de Taalexpeditie getest en goed bevonden!


Lees meer


De Taalexpeditie is er nu ook in een digitale versie.

Deskundigheidsbevordering

Deskundigheidsbevordering

Cubiss verzorgde de afgelopen jaren diverse trainingen voor diverse doelgroepen. Het gaat om trainingen voor bibliotheek- en taalhuismedewerkers, en –vrijwilligers. Voor bedrijven, organisaties, schuldhulpverleners en lifestyle coaches en diëtisten.

De thema’s waren uiteenlopend, het ging onder meer over het herkennen van laaggeletterdheid, samenwerken in een taalnetwerk, collectie, helder schrijven, financiën en gezondheid. 


“We hebben veel lezingen gehouden over laaggeletterdheid, soms voor specifieke beroepsgroepen zoals zorgmedewerkers en werkgevers”, vertelt Marjan. “We hebben veel mensen geattendeerd op de mogelijkheden die de Taalhuizen bieden; wij zijn een partner in veel taalnetwerken“. 

"We zetten verandering in gang met betrekking tot vaardigheden, attitudes, kennis en inzichten”

Marjan Middelkoop - adviseur bij Cubiss

Impact

Cubiss is continu bezig met het aantonen van haar impact. Marjan Middelkoop, adviseur van Cubiss: “Wij hebben allereerst impact op personen, bijvoorbeeld medewerkers van organisaties. Op individueel niveau dus. Dat levert uiteindelijk een maatschappelijke impact op. We geven mensen nieuwe inzichten, nieuwe kennis. Daarmee hebben we een indirecte impact op de burger. We leveren zo een bijdrage aan het oplossen van een urgent maatschappelijk probleem, namelijk de ontoereikende taalvaardigheden van 2,5 miljoen Nederlanders en het gebrek aan digitale vaardigheden van 4 miljoen Nederlanders. We zetten verandering in gang met betrekking tot vaardigheden, attitudes, kennis en inzichten”, aldus Marjan. 

Meer informatie

Meer informatie

Alle informatie rondom duurzame infrastructuur is verzameld op onze website.

Lees meer

Nawoord

Mooie stappen gezet, nu moeten we in gezamenlijkheid doorpakken!

De aanvullende provinciale opdracht Taal & Media komt eind 2020 ten einde. We mogen trots zijn op wat we bereikt hebben de afgelopen vijf jaar. Maar de maatschappelijke impact van laaggeletterdheid is nog steeds groot en zal gezien de ontwikkelingen in onze samenleving alleen maar toenemen. We moeten dus blijven investeren in het verbeteren van de basisvaardigheden om zo bij te dragen aan de kenniseconomie die vitaal is voor de succesvolle ontwikkeling van Brabant.

Yvonne van den Berg

Veel bereikt de afgelopen jaren

We hebben de afgelopen vijf jaar veel bereikt binnen het project Versterken taalvaardigheid. Dit alles in samenwerking met een breed scala aan partners, van bibliotheken tot gemeenten, van jongeren- en welzijnswerk tot werkgevers en van Vluchtelingenwerk tot het UWV en de Voedselbank.


Er is hard gewerkt aan het creëren van bewustwording over laaggeletterdheid door middel van publicaties zoals een tv-serie op Omroep Tilburg en de (digi)Taalexpeditie. Dit heeft ertoe geleid dat het thema inmiddels de benodigde aandacht krijgt en steeds meer organisaties zich inzetten voor de bestrijding ervan. Ook hebben we verhalen en ervaringen van nieuwe Brabanders gedeeld, om inzicht te geven in waar zij tegenaan lopen als ze onderdeel (willen) worden van de Nederlandse maatschappij.


Onze bijdrage

We hebben een bijdrage geleverd aan de realisatie van structurele samenwerkingsverbanden, binnen een gedegen infrastructuur, in alle vijf de Brabantse arbeidsmarktregio’s. We hebben taalprofessionals en –vrijwilligers getraind, net als de bibliotheekmedewerkers die in Brabant de Informatiepunten Digitale Overheid gaan bemensen. Ook hebben we organisaties via onze workshop Helder schrijven bewust gemaakt van het duidelijk communiceren met hun werknemers én klanten. 


We hebben onze focus verbreed met verschillende - voor ons relatief onbekende - doelgroepen. Denk bijvoorbeeld aan werkgevers als essentiële schakel in de aanpak van laaggeletterdheid op de werkvloer. Ook hebben we ons gericht op doelgroepen als expats en jongeren zonder startkwalificaties en hebben we de buitenschoolse component toegevoegd als het gaat om het vergroten en stimuleren van het leesplezier en de taalvaardigheid van kinderen en jongeren. 


Borging activiteiten

Alle activiteiten van Cubiss in de periode 2016 - 2020 binnen de opdracht Taal & Media zijn in co-creatie met één of meerdere partners vanuit één of meerdere arbeidsmarktregio’s uitgevoerd. Hierdoor is de aanpak geborgd bij meerdere partijen. Daarnaast hebben we zoveel mogelijk best practices gedeeld en overdraagbare plannen van aanpak beschikbaar gemaakt om andere organisaties te inspireren én om hen in staat te stellen zelf ook snel actie te kunnen ondernemen. Tot slot is een deel van ons aanbod op het gebied van deskundigheidsbevordering gedigitaliseerd, zodat dit aanbod breed beschikbaar is en blijft. Dit geldt ook voor onze digiTaalexpeditie. 


“Taalvaardigheid is één van de vaardigheden die broodnodig zijn om je in de samenleving – die heel snel verandert - staande te houden.”

Een veelbelovende toekomst, als we de handen ineen blijven slaan

De aanvullende opdracht Taal & Media, waarmee de provincie Noord-Brabant een tijdelijke impuls heeft gegeven aan de taalvaardigheid in Brabant, loopt eind 2020 af. Dit wil echter niet zeggen dat de klus geklaard is. We zijn er nog lang niet. Er zijn nog steeds erg veel Brabanders die de basisvaardigheden missen om deel te kunnen nemen aan de maatschappij. Zij hebben niet alleen moeite met lezen, schrijven en/of rekenen, maar missen vaak ook digitale, financiële, sociale, juridische en gezondheidsvaardigheden. We moeten dus blijven investeren in het verbeteren van de basisvaardigheden om zo bij te dragen aan de kenniseconomie die vitaal is voor de succesvolle ontwikkeling van Brabant.


Cubiss blijft haar steentje bijdragen op het gebied van taal- en digitale vaardigheden. Omdat onze provinciale opdracht Taal & Media eind 2020 echter tot zijn einde komt, veranderen onze focus en de middelen die we tot onze beschikking hebben voor deze thema’s wel. Zo is het bijvoorbeeld niet langer mogelijk om vanuit Cubiss een extra boost te geven aan de aanpak Taal op het werk. 


We moeten daarom kritische keuzes maken in wat we kunnen doen. Om die reden is en blijft het van essentieel belang dat we de krachten blijven bundelen. We moeten lokaal, regionaal en provinciaal blijven samenwerken om alles wat de afgelopen jaren opgebouwd is in gezamenlijkheid voort te zetten. Samen staan we sterk en zorgen we voor een taalvaardig(er) Brabant!


Yvonne van den Berg

Projectleider Versterken taalvaardigheid

Team Versterken taalvaardigheid 2019

Agnes Crans

Ans van Kuringe

Goswin Konings

Leyla Tapan

Marit Leenderste

Marjan Middelkoop

Marjo Frenk

Moon Fung Fong

Maxim van Someren

Milja de Vries

Nieke Geschiere

Saskia von der Fuhr

Yvonne van den berg

Klik hiervoor contactgegevens van onze medewerkers

Colofon

In dit dossier tonen we een deel van de activiteiten die binnen het project Versterken taalvaardigheid in de periode van 2016 tot 2020 zijn ondernomen. Neem voor meer informatie contact op met projectleider Versterken taalvaardigheid Yvonne van den Berg.


Kijk voor meer informatie op onze website www.cubiss.nl
Dank aan iedereen die een bijdrage heeft geleverd bij de totstandkoming van dit dossier.
Fotografie: onder andere Yvonne van Bijnen, Vincent Moll, Divri Media Creations.


www.cubiss.nl

© Cubiss, 2020

Cubiss - Iedereen Doet Mee!